หลักการทำงานของเครื่องผลิตออกซิเจน และการเลือกซื้อ Siam Oxygen

เครื่องผลิตออกซิเจน Oxygen Concentrator คือ
       อุปกรณ์ทางการแพทย์ที่ใช้สำหรับผู้ป่วยที่มีความผิดปกติเกี่ยวกับการหายใจ หรือผู้ที่ต้องการออกซิเจน เนื่องจากมีปริมาณออกซิเจนในเลือดต่ำ ซึ่งเป็นทางเลือกที่ปลอดภัยกว่า ประหยัดกว่า และสะดวกมากขึ้นกว่าการใช้ถังออกซิเจน ปัจจุบันเครื่องผลิตออกซิเจนถูกพัฒนาจนมีประสิทธิภาพ และมีเสถียรภาพสูง สามารถตอบโจทย์ผู้ป่วยที่ต้องการบำบัดด้วยออกซิเจนที่บ้านได้เป็นอย่างดี

หลักการทำงานของเครื่องผลิตออกซิเจน
       หลักการทำงานของเครื่องผลิตออกซิเจนจะทำงานโดยอาศัยหลักการ หรือ PSA โดยเทคนิคนี้ จะใช้สารผลิตออกซิเจน Molecular Sieve หรือเรียกสั้นๆว่า Sieve Bed เพื่อทำการดูดซับไนโตรเจนออกจากอากาศ โดยไนโตรเจนจะยึดตัวติดกับผิวโมลีคูล่าซีฟ

เนื่องจากซีฟเบส Sieve Bed มีพื้นผิวขนาดใหญ่ (ลักษณะคล้ายๆแป้ง) และพื้นผิวนั้นเองสามารถดูดซับก๊าซไว้ได้ หลังจากนั้นไนโตรเจนจึงถูกผลักออกจากตัวเครื่อง และกักเก็บเฉพาะ อ๊อกซิเจน ไว้ที่ส่วนกลางของบัพเฟอร์ และจ่ายออกซิเจนออกมาทางช่อง Oxygen Outlet

โดยเครื่องผลิตออกซิเจนจะให้ค่าความเข้มข้นสูงสุดที่ 96% โดยส่วนมากจะมีการสวิงขึ้นลงบ้างตามจังหวะที่มีการ leak ลมออก โดยเฉลี่ยแล้วจะอยู่ที่ 87-96% ทั้งนี้ก็ขึ้นอยู่กับสภาพอากาศที่ใช้งานด้วยเช่นกัน

อายุการใช้งานของสาร ซีโอไลท์ (zeolite) หรือ Sieve Bed นั้นโดยเฉลี่ยจะอยู่ที่ 10,000 - 30,000 ชั่วโมง นับจากชั่วโมงการใช้งานของเครื่อง จะมีการแสดงผลส่วนนี้บริเวณจอแสดงผล ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับรุ่นและแบรนด์ที่ผลิตด้วยว่าการันตีที่เท่าไหร่ อีกส่วนคือสภาพอากาศ ฝุ่น สารเคมี ความชื้น ที่อยู่รอบๆบริเวณที่ใช้งานตัวเครื่องก็อาจส่งผลให้อายุการใช้งานอาจมีการคลาดเคลื่อนจากเดิมได้

เครื่องผลิตออกซิเจนมีกี่ประเภท ?
เครื่องผลิตออกซิเจนจะแบ่งออกเป็น 2 ประเภทการใช้งาน
1. Continuous Flow การจ่ายออกซิเจนแบบต่อเนื่องโดยใช้ตัวควบคุมแรงดันลมด้วยระบบคอมเพลสเซอร์ สามารถปรับอัตราการไหลหรือแรงดันลม มีหน่วยเป็นลิตรได้ตั้งแต่ 1 - 10 ลิตร/นาที ขึ้นอยู่กับสเปคเครื่อง
2. Pulse Dose การจ่ายออกซิเจนที่แบ่งออกเป็น ช็อต โดยจะมีเซนเซอร์จับจังหวะการหายใจบริเวณทางออก Oxygen Outlet ควบคุมการจ่ายออกซิเจนด้วยเซนเซอร์ ลักษณะนี้มักจะมีในเครื่องผลิตออกซิเจน ชนิดพกพา

นอกจากการใช้งานแบบออกซิเจนเพียวๆแล้ว เครื่องผลิตออกซิเจน ยังใช้เป็นส่วนเสริมเครื่อง CPAP Bipap และ ร่วมกันรักษาการหยุดหายใจขณะหลับ โรคถุงลมโป่งพอง โรคปอด และโรคทางเดินหายใจอื่นๆ ในการเลือกซื้อเครื่องผลิตออกซิเจนนั้น ก่อนอื่นจะต้องปรึกษาแพทย์ก่อนที่จะเลือกซื้อ ว่าใครใช้ในปริมาณเท่าใด เพื่อความเหมาะสม และปลอดภัยต่อผู้ใช้งาน

เครื่องผลิตออกซิเจน มีกี่ชนิด และแต่ละแบบเหมาะกับการใช้งานแบบไหนบ้าง ?
โดยผมจะแยกสรุปเป็นหมวดหมู่ดังนี้

1. เครื่องผลิตออกซิเจน ชนิดที่ใช้งานภายในบ้านขนาด 3-10 ลิตร/นาที
เครื่องผลิตออกซิเจนประเภทนี้จะมีขนาดกลาง - ใหญ่ แล้วแต่รุ่น นิยมใช้สำหรับผู้ป่วยที่ต้องพักรักษาตัวภายในบ้าน
จะมีหลายขนาด เริ่มตั้งแต่ 3 ลิตร/นาที ไปจนถึง 10 ลิตร/นาที ซึ่งลักษณะการใช้งานก็จะแตกต่างกันไป จะสรุปให้ทุกท่านได้อ่านในหัวข้อถัดไป
ว่าแต่ละขนาดเหมาะกว่าใคร ก่อนอื่นผมขอตอบคำถามยอดฮิตที่สำหรับผู้ที่เลือกซื้อไปใช้งานครั้งแรก มักจะสงสัย และถามกันอยู่ประจำ

เครื่องผลิตออกซิเจน 3 ลิตร กับ 5 ลิตร ต่างกันอย่างไร ?
3 ลิตร หมายถึงการปรับอัตราการไหลของออกซิเจนเข้าสู่ร่างกายต่อนาทีเป็นจำนวนลิตร นั่นคือปรับได้สูงสุด 3 ลิตร ต่อนาที (1-3 ลิตร) โดยที่ค่าออกซิเจน ยังได้ในระดับคงที่มาตราฐาน 93 +/- 3% (ออกซิเจนไม่ดรอป)
5 ลิตร หมายถึงการปรับอัตราการไหลของออกซิเจนเข้าสู่ร่างกายต่อนาทีเป็นจำนวนลิตรนั่นคือปรับได้สูงสุด 5 ลิตร ต่อนาที (1-5 ลิตร) โดยที่ค่าออกซิเจน ยังได้ในระดับคงที่มาตราฐาน 93 +/- 3% (ออกซิเจนไม่ดรอป)

นั่นหมายถึงว่าต่างกันที่การปรับอัตราการไหลได้สูงสุดต่อนาที ถ้าพูดภาษาบ้านๆก็คือ แรงลมของออกซิเจนที่ออกมาสูงสุด โดยที่ค่าออกซิเจนคงที่ 93 +/- 3% ไม่ดรอปลงนั่นเอง

Trick : ปริมาณออกซิเจนที่ปรับให้ในแต่ละระดับเมื่อไปถึงปลายสายก็จะให้ความเข้มข้นที่แตกต่างกันด้วยนะครับ
ดูข้อมูลได้จากตารางอ้างอิงนี้ (%ออกซิเจนที่ได้จากอุปกรณ์ต่างๆนั้น ค่าออกซิเจนจากต้นทางต้องมีปริมาณที่มากกว่า 85% ขึ้นไป)

อ่านมาถึงตรงนี้ก็พอจะเข้าใจหลักการกันบ้างแล้ว งั้นขอเข้าเรื่องว่าขนาดลิตร แต่ละรูปแบบเหมาะกับใคร ใครควรใช้ ใครไม่ควรใช้

(1.)เครื่องผลิตออกซิเจน ขนาด 3 - 6 ลิตร / นาที
เป็นขนาดที่นิยมใช้ในวงการแพทย์แพร่หลาย เนื่องจากผู้ป่วยที่ต้องกับไปพักรักษาตัวที่บ้าน ส่วนใหญ่มักนิยมให้ออกซิเจน ด้วยสาย Nasal Cannula
ซึ่งในทางการแพทย์จะกำหนดให้ใช้ได้ ไม่เกิน 6 ลิตร/นาที เนื่องจากหากเกินมากกว่านั้น โพรงจมูกจะอักเสพ และอาจจะทำให้เลือกกำเดาไหลออกมาได้อาจเกิดอันตรายต่อการใช้งานได้

สำหรับการให้ออกซิเจนในระดับ 0.5-6 ลิตร/นาที ให้ความเข้มข้นออกซิเจนที่ปลายสาย 21-44% นั้นเหมาะกับผู้ป่วยโรคทางเดินหายใจ รวมไปถึงโรคอื่นๆ ที่มีปัญหาทางเดินหายใจ หอบเหนื่อยหายใจไม่สะดวก

ก็ขึ้นอยู่กับว่าแพทย์สั่งว่าควรใช้ในปริมาณไหน แต่ให้จำไว้ว่า Nasal Cannula ใช้เครื่องสเปค 5 ลิตร/นาที ก็เพียงพอแล้ว

ผู้ป่วยต้องพ่นยาด้วย จำเป็นต้องใช้เครื่องขนาด 8-10 ลิตรมั้ย ?
การพ่นยานั้นปกติจะแยกกันคนละส่วนกับการให้ออกซิเจน ซึ่งหลักการพ่นยาคืออาศัยแรงอัดอากาศเพื่อให้ตัวยาระเหยเป็นไอละออง โดยส่วนมากหากใช้งานเองที่บ้าน สามารถใช้เป็นเครื่องพ่นยาที่มีทั้งแบบพกพา และแบบปกติ ราคาไม่สูงมาก (คลิ๊กเพื่อดูเครื่องพ่นละอองยา) หรืออีกรูปแบบคือใช้ฟังก์ชั่นพ่นละอองยาในเครื่องผลิตออกซิเจน โดยส่วนมากจะมีติดมากับเครื่องตั้งแต่สเปค 3 ลิตร/นาที - 10 ลิตร/นาที

(2.)เครื่องผลิตออกซิเจน ขนาด 8 - 10 ลิตร / นาที
ซึ่งแบบดังกล่าวก็จะครอบคลุมขึ้นมาอีกขั้น สามารถใช้ผ่านสาย Cannula ในแบบเครื่องผลิตออกซิเจน 3 ลิตร 5 ลิตร/นาที ก็ได้ แต่ควรปรับไม่เกิน 6 ลิตร/นาที ความเข้มข้นออกซิเจน 21-44%

ส่วนใหญ่มักจะซื้อไปใช้งานกับผู้ป่วยที่ต้องการความเข้มข้นของออกซิเจนสูง จะใช้ผ่าน หน้ากากแบบมีถุงลม (Mask With Bag)
ซึ่ง Mask With Bag หรือ Oxygen Mask ซึ่งต้องใช้อัตราการไหลที่ 6 ลิตร/นาที ขึ้นไปเพื่อให้ปริมาณการจ่ายออกซิเจน เข้าไปที่หน้ากากเพียงพอต่อการใช้งาน
ผู้ป่วยอีกประเภทที่นิยมนำไปใช้ คือผู้ป่วยเจาะคอ ที่ใช้ หน้ากากแบบครอบคอ (Tracheostomy Mask) แต่มีข้อยกเว้นว่าต้องเป็นการต่อกับกระปุกน้ำทำความชื้นแบบธรรมดา และไม่สามารถต่อกับกระปุกปรับ % ทำความชื้นได้ (ท่องวงช้าง)

(3.)เครื่องผลิตออกซิเจน ขนาด 8 - 10 ลิตร 20 psi ( แบบแรงดันสูง ) สำหรับผู้ป่วยเจาะคอ และผู้ป่วยทั่วไป
เครื่องลักษณะนี้ จะเป็นชนิดพิเศษกว่ารุ่นอื่นๆ เพราะสามารถใช้งานได้ครอบคลุมกับทุกประเภท และใช้งานกับอุปกรณ์ออกซิเจนได้ทุกรูปแบบ

ข้อดีของเครื่องผลิตออกซิเจนพกพา ระบบ Pulse Dose คือผู้ใช้งานจะได้รับออกซิเจนอย่างเต็มประสิทธิภาพมากขึ้น

ถ้าเปรียบเทียบกับเครื่องพกพา แบบ Continues Dose ที่ปล่อยแบบต่อเนื่อง เปรียบเสมือนเวลาที่เราเปิดน้ำดื่มจากก็อก ที่ไหล 1 ลิตร/นาที แต่ในความเป็นจริง เราไม่สามารถดื่มน้ำในก็อกได้ตลอด 1 นาที

ซึ่งหากเป็นแบบ Pulse Dose คงเปรียบเหมือนเทน้ำใส่แก้ว แล้วค่อยๆ จิบน้ำในแก้วได้ตามที่เราต้องการแบบพอดี

 

เครื่องแบบพกพาระบบ Pulse Dose จึงเป็นเครื่องที่ ตอบโจทย์กับการใช้งานในการพกพา สำหรับผู้ป่วยที่เคลื่อนไหวเองได้ หรือผู้สูงอายุที่ต้องการออกไปทำกิจกรรมกับครอบครัวนอกบ้าน ด้วยขนาดที่เล็ก น้ำหนักระหว่าง 1-3 กก. ผู้ใช้งานพอที่จะสามารถสะพาย หรือหิ้วเองได้ไม่หนักเกินไป

ระบบแบตเตอรี่จะสแตนบายได้นานกว่า ระบบ Continues Dose ถึง 3 เท่า เพราะการทำงานจะไมไ่ด้ปล่อยออกซิเจนตลอดเวลา

แต่ไม่เหมาะกับผู้ป่วยที่มีลมหายใจที่แผ่วเบา เนื่องจากระบบเซนเซอร์จะจับการหายใจไม่ได้ และไม่เหมาะกับการใช้งานในช่วงเวลานอนพักผ่อน

 

เป็นยังไงบ้างครับ สำหรับความรู้เกี่ยวกับเครื่องผลิตออกซิเจนในแบบต่างๆ หวังว่าจะเป็นประโยชน์ต่อทุกท่านที่เข้ามาอ่าน
ทั้งนี้ก็ขอขอบคุณทุกท่านที่เข้ามาอ่านบทความ ที่ผมเขียนขึ้นจากสเปคของแต่ละเครื่อง และประสบการณ์ในการจำหน่ายเครื่องผลิตออกซิเจน

หากมีข้อสงสัยเพิ่มเติมสามารถติดต่อได้ที่ช่องทาง Line หรือ โทรสอบถามได้ตลอด ยินดีให้คำปรึกษาทุกท่าน

 

*สงวนลิขสิทธิ์ ทั้งบทความ และลิขสิทธิ์ภาพถ่ายทั้งหมด โดยผู้เขียน ห้ามนำส่วนหนึ่งส่วนใดหรือทั้งหมดไปใช้โดยไม่ได้รับอนุญาต เผยแพร่ครั้งแรกใน www.siamoxygen.com  18 กันยายน 2021*

รายละเอียดเพิ่มเติม https://citly.me/TFeCu